Jobo tank #3018

Hier lees je mijn ervaring met de Jobo #3018 Expert Super8 ontwikkel tank.

Deze ontwikkeltank wordt gemaakt door de Duitse Firma Jobo. Als je ooit zelf fotorolletjes hebt ontwikkeld dan ken je de naam vast en zeker. Jobo is een wereldberoemd merk op het gebied van doko spullen, en hebben een goede reputatie.

Uitpakken

De ontwikkel eenheid komt aan een een stevige dubbel verpakte doos. Elk afzonderlijk onderdeel is verpakt in mooi rood papier. De hele set bestaat uit een tank met een getand deksel, de ontwikkeldrum waar 15 meter super8/single8 film op past, een roller blok, een paar reserve onderdelen en een instructie. Ik heb met veel ontwikkeltanks gewerkt en deze Jobo combinatie voelt heel stevig aan, hij is ook zeer degelijk gebouwd. Aangezien hij net uit de fabriek komt zou ik hem wel vooraf spoelen/wassen voor een eerste echte gebruik. Om 8mm film te laden plaats je de ontwikkeldrum op het roller blok met een aanslag aan een zijde. De ontwikkeldrum past heel nauwkeurig in de tank en als je het deksel erop doet heb je een lichtdichte eenheid, klaar voor gebruik.

Leren gebruiken

Ik plaats de super8 drum op het roller block om deze te laden met super8 film. Ik gebruik eerst wat afval materiaal om bekend te raken met het systeem en om te leren aanvoelen hoe het een en ander werkt. Uiteindelijk moet ik al deze handelingen namelijk in het donker uitvoeren, en dat mag niet fout gaan. Aan een zijde wordt de super8 vastgezet door een pin die door de film prikt. Heel slim, hij blijft nu goed op zijn plaats zitten. In een hand hou ik de film rol vast terwijl ik met mijn andere hand de drum met de wijzers van de klok mee blijf draaien. Ik merk dat ik de film onder een bepaalde spanning moet houden zodat hij in de spiraal blijft zitten. In daglicht is dit eenvoudig te doen. Het eind van de super8 wordt met een elastiek vast gezet. Ik heb de film ingespoeld met de emulsie naar buiten wijzend. Het enige dat rest is om de super8 drum in de tank te plaatsen en de tank te sluiten met het deksel. Met de doka klok heb ik de tijden gemeten van het vullen en laten leeglopen van de tank. Deze waarden heb ik nodig als ik daadwerkelijk een film ga ontwikkelen. Het vullen (6 seconden), en het legen (8-9 seconden) is een belangrijke factor in het gebruik.

De praktijk het ontwikkelen van z/w films

Wat ik hoofdzakelijk wil testen is hoe gelijkmatig deze ontwikkeldrum werkt. Is het mogelijk om een egaal ontwikkelde film te krijgen? Daar gaat het allemaal om. En daarvoor heb ik heb 1 opname gemaakt op een Kodak Tri-X, met een Beaulieu 7008 pro vanaf een statief. Als je namelijk maar 1 opname hebt kan je beter verschil zien in de dekking, en of er vlekjes en of krasjes in het beeld zitten. Als er meerdere opnames waren zou je moeite hebben deze te kunnen onderscheiden. Het laden van de film in volledige duisternis vergt enige oefening. Zie de uitleg hierboven.

Als eerste heb ik Tri-X als negatief ontwikkeld. Daarvoor gebruikte ik een standaard zwart/wit negatief ontwikkelaar. Dit werd gevolgd door een spoelbad en een z/w fixeerbad. Na een spoelbad van 10 minuten heb ik de film gedroogd. Het is opvallend dat je in dit negatief meer variaties in de dekking kan waarnemen (zie video). Dat kan veel redenen hebben zoals de gebruikte ontwikkelaar, de manier waarop ik heb geagiteerd of door een gebrek aan ervaring met dit ontwikkel systeem. Misschien moet ik meer oefenen om een egaler resultaat met z/w negatief te krijgen. Als je niet meteen ziet wat ik bedoel, let dan op de donkere gedeelten in het beeld, die lijken de ademen.

De tweede cassette is in 1 geheel ontwikkeld, zoals het ook hoort. Ik heb hetzelfde ontwikkel recept gebruikt als bij de eerste z/w omkeer test, maar omdat ik er daar achter kwam dat de temperatuur enkele graden Celsius was gedaald, heb ik dit aangepast door de tijd van de 1e ontwikkelaar te verlengen. Het recept begint met een voor spoelbad, dan de eerste ontwikkelaar, een spoelbad, een bleekbad, een spoelbad gevolgd door een verhelderingsbad. Daarna open ik de tank en herbelicht ik de hele film gevolgd door een tweede ontwikkelaar, een spoelbad, een fixeerbad. Na een spoelbad van 10 minuten, droog ik de film. Dit resultaat is goed (zie video). Het beeld is misschien wat donker maar dat geeft niks, we moeten ons concentreren op wat belangrijk is en ons de vraag stellen of dit beeld gelijkmatig is ontwikkeld? Ik zeg dat dit zo is, het is mogelijk omdat te bereiken.

Als je deze ontwikkeltank vult met water of chemie kan je die het beste een beetje schuin houden. Dan kan de lucht die in de tank zit ontsnappen.Ik heb het roller blok gebruikt tijdens het ontwikkel proces om de tank in beweging te houden.
Verwissel het spoelbad enkele keren want er blijven nog chemie resten in de tank zitten van het vorige bad. Je wilt vervuiling voorkomen.

Besteed geen aandacht aan de beweging van het beeld dat je nu ziet, dat is nu niet belangrijk en we testen hier niet de camera of de scanner.
Ik heb het negatief als een negatief gelaten tijdens het scannen zodat je beter het verschil kan zien.
Ik was verbaasd dat het omkeer proces een beter beeld heeft opgeleverd dan bij het negatief proces. Misschien komt dit ook omdat ik gewend ben om een omkeer proces te doen?
Als je deze tank voor super8 samen met een CPP-3 machine van Jobo kan gebruiken, zal je een big smile op je gezicht krijgen. Dan hoef je namelijk veel minder handelingen te doen.

Conclusie

Mijn algemene indruk over deze Expert Super8 is positief. Hij is goed gebouwd en gemakkelijk te laden met film. Je hebt behalve een donkere kamer en foto chemie niets bijzonders nodig. Als je geen beschikking hebt over zwart/wit omkeer chemie kan je met een zwart/wit negatief systeem heel goede resultaten halen. Het is een hoop lol om hem te gebruiken.

Met dank aan Johannes Bockemuehl van Jobo voor het uitlenen van dit systeem.
Bedankt Frans Tomeij van filmoverzetten.nl voor de scan.
En bedankt André Bijma voor het opnemen van mijn voice-over.

Mijn enige motivatie om deze Jobo tank te testen is om mensen aan te moedigen om zelf meer super8 te gaan filmen. Want dat is wat wij nodig hebben. Meer gebruikers van het super8 film formaat. Ik ben niet betaald voor deze test en de Jobo tank is retour naar de fabriek gegaan.

Deze test is voor het eerst gepubliceerd op 23 maart 2019 in de oude versie van deze website.